ZK Rolluplar ve Optimistik Rolluplar - Arasındaki Fark Nedir
ağu 21
İki farklı türde rollup bulunmaktadır - 'Optimistik' ve 'ZK-rolluplar’. Rollup çözümleri, temeldeki ağa - örneğin Ethereum - gerçekleştirilen hesaplamanın gerçekten geçerli olduğunu nasıl kanıtladıklarına göre farklılık gösterir.
Rolluplar, Ethereum'un ölçeklenmesi için en güvenli çözümlerden biri olarak kabul edilir. Bu teknoloji, Ethereum'un işlem hızını ~4800 TPS'ye yükselterek, yaklaşık olarak 85 kat artırır. Bunun gerçekleşmesi için rolluplar, genellikle "sıralayıcılar" olarak adlandırılan üçüncü tarafların hesaplamaları 2. katmana taşımasına, işlemleri toplu hâle getirmesine ve bunları ağa geri yayınlamasına olanak tanır.
Her toplu işlem, önceki toplu işlemin veri durumunu, oldukça sıkıştırılmış bir formda işlemleri ve işlemler işlendikten sonra güncellenmiş veri durumunu içerir. Bu veri durumlarına ön-durum kökü ve son-durum kökü denir.
Rollup mimarisini ve veri sıkıştırma sağlama şekillerini, tanıtıcı rolluplar hakkında videomuzda daha fazla öğrenebilirsiniz.
Peki sıralayıcılar, her bir toplu işlemin son-durum köklerinin geçerli olduğunu Ethereum'a nasıl kanıtlar? Bu sorunun yanıtı, Optimistik ve ZK-rolluplar arasındaki ana farkı ortaya koymaktadır.
ZK-rolluplar, geçerlilik kanıtı olarak adlandırılan bir şeyi kullanır. İşlem topluluklarının doğru olduğuna dair Ethereum'a hemen bir kanıt sunarlar. Bunu yapmak için, ZK-rolluplar ZK-SNARK - bir toplu işlemdeki tüm hesaplamaların son-durum köküne karşılık geldiğini matematiksel olarak karmaşık bir kriptografik kanıt - kavramını kullanır.
Optimistik rolluplar, suçsuzluk varsayımı gibi ters bir mantık kullanır ve dolandırıcılık kanıtları kavramını kullanır, yani başlangıçta ağa gönderdikleri tüm toplu işlemlerin geçerli olduğunu varsayarlar. İşte adının geldiği yer - optimistik.
Ve ZK-rolluplar kriptografik kanıtlara dayanırken, optimistik rolluplar, zincire gelen toplu işlemlerin geçerli olup olmadığını kontrol etmek için doğrulayıcılar kullanır. Bir toplu işlem göndermek için bir sıralayıcının büyük bir depozito koyması gerekir; eğer o sıralayıcı herhangi bir sahte toplu işlem gönderirse, bu depozito kısmen yakılır ve kısmen dolandırıcılığı kanıtlayana ödül olarak verilir.
Bir sıralayıcı bir toplu işlem yayınladığında, herhangi bir tarafın toplu işlemin geçersiz olduğunu ve geri alınması gerektiğini gösteren bir dolandırıcılık kanıtı sunabileceği bir itiraz süresi vardır.
Tüm bu faktörler zk ve optimistik rollupların pratik uygulamasını nasıl etkiler? Veri doğrulama modeli, varlıkları rolluplardan Ethereum'a geri çekme süresini ve rollup ağlarının Ethereum Sanal Makinesi ile uyumluluğunu belirler, bu da geliştiricilerin uygulamalarını Ethereum'dan rollup çözümüne kolayca taşımalarını sağlar.
ZK-SNARK kanıtı ana ağ tarafından çok hızlı bir şekilde doğrulanabilir. Bu yüzden fonlarınızı bir zk-rollup'tan çekmeye çalışırsanız, işlem hemen işlenirken, bu işlem optimistik bir rollup için bir hafta veya hatta iki hafta sürebilir çünkü ağ katılımcılarına işlem topluluklarını doğrulamak için zaman verilmesi gerekir.
Matematiksel karmaşıklıkları nedeniyle, zk-rolluplar üzerinde bir uygulama oluşturmak kolay değildir, hele Ethereum Sanal Makinesi ile uyumlu hâle getirmek hiç değildir. Optimistik rolluplar ise, geliştiricilere uygulamalarını katmandan rollupa neredeyse sorunsuz bir şekilde taşımalarına kolaylıkla izin verir.
Aynı amacı hizmet etmelerine rağmen, farklı türdeki rolluplar farklı protokoller için iyi olabilir. Optimistik rolluplar, genel amaçlı EVM hesaplamaları için iyidir, zk-rolluplar ise basit ödemeler veya borsalar için uygundur. Ancak, zk-rollupların mimarisi gelecekte geliştirilecek olursa, uzun vadede avantaj elde etme olasılıkları daha yüksektir.
_444x380.webp)
_444x380.webp)
