MakerDAO yorum

MakerDAO Nedir?

MakerDAO, en popüler modern stabilcoinlerden biri olan DAI'yi destekleyen Ethereum tabanlı Maker Protokolü'nün arkasında duran merkezi olmayan özerk bir organizasyondur. Maker, Ethereum üzerinde oluşturulan en eski ve en başarılı projelerden biridir.

MakerDAO ve DAI'nin, hızla büyüyen DeFi ekosistemi için önemi abartılamaz. Stabilcoinlere olan ihtiyaç, kripto para piyasasına özgü yüksek oynaklıktan kaynaklanmaktadır. Ortalama bir DeFi kullanıcısı için birçok diğer gerçek dünya para birimine endeksli varlık bulunsa da, DAI çeşitli kripto paraları teminat olarak kabul eden tek stabilcoin olarak öne çıkmıştır.

2014 yılında kurulan MakerDAO projesi, ilk fikri Mart 2015'te eş kurucusu Rune Christensen tarafından bir Reddit gönderisinde açıklanmış olmasından bu yana uzun bir yol kat etmiştir. Her şey, global DeFi piyasasında en çok talep gören stabilcoinlerden biri olan DAI'ye dönüşen eDollar adlı belirsiz bir konseptle başlamıştır.

Aralık 2017'de tek teminatlı bir stabilcoin olan Sai'nin tanıtılması ile geçiş dönemi yaşandı. Sai da tıpkı gelecekteki öncüsü gibi Amerikan dolarına endeksliydi, ancak teminat olarak sadece Ether kullanılabiliyordu. Protokol için bir sonraki büyük adım, şimdi bildiğimiz çoklu teminatlı DAI'nin Kasım 2019'da zincirde canlı olması ile atıldı.

DAI stabilcoininin adı, Çin sembolü 貸'den geliyor ve 'ödünç vermek' ya da 'bir kredi için sermaye sağlamak' anlamına gelir. MakerDAO ismi ise projenin aslen olmayı hedeflediği global para yapma piyasasına atıfta bulunarak seçilmiştir.

MakerDAO Nasıl Çalışır?

Maker Protokolü, temel olarak DAI stabilcoinini çeşitli dijital varlıklara karşı ödünç vermek ya da borç almak için olanak tanıyan, Ethereum blok zinciri üzerine inşa edilmiş büyük bir merkezi olmayan uygulamadır. Ana amacı, DAI stabilcoinini Amerikan dolarına endeksli, merkezi olmayan ve tarafsız bir kripto para olarak piyasaya sürerek kripto para piyasasına istikrar kazandırmaktır.

DAI, dijital varlıkları teminat olarak kabul eden ilk stabilcoindir. Yüksek piyasa oynaklığı nedeniyle, aşırı teminatlı bir model kullanır. Bu model, kullanıcıların Ethereum tabanlı diğer varlıkları teminat göstererek stabilcoin olarak kabaca sağlanan teminatın %66'sını borç almalarına olanak tanır. Oran, MakerDAO topluluğu tarafından bir oyla belirlenir ve varlığa bağlı olarak değişebilir. Ancak, bu koşullar çoğu DeFi kullanıcısı için uygun olup, ticaret stratejileri için istikrarlı bir varlık elde edebilirler ve varlıklarını satmak zorunda kalmazlar.

Tüm teminat varlıkları, borç süresi boyunca Maker Vault adı verilen akıllı sözleşmelere kilitlenir. Her desteklenen varlık türü için ayrı bir vault oluşturulmalıdır. Vault kilitlendiğinde, teminata karşılık belirli bir miktar DAI üretir ve bunu doğrudan kullanıcıya aktarır. Teminatı geri çekebilmek için kullanıcının, borcunu DAI olarak ödemesi ve belirli bir istikrar ücreti ödemesi gerekmektedir.

Maker Vault'lar, merkezi olmayanlardır, yani kullanıcılar doğrudan akıllı sözleşmeler aracılığıyla onlarla etkileşime girerken, Maker Protokolü'nün kendisi vault'larda saklanan hiçbir varlığa sahip değildir. MakerDAO'dan borç alırken belirli bir esneklik vardır. Örneğin, belirli bir miktar DAI geri vererek teminatın bir kısmını geri almak mümkündür. Ve tersi de geçerlidir, vault'un sahibi daha fazla teminat ekleyebilir.

DAI, dijital alanda gerçek dünya parasını ikame etmek amacıyla tasarlanmıştır, bu nedenle tüm işlevlerini benimsemiştir. Yüksek oynaklığı olan bir piyasada bile bir değer deposu olabilir ve genellikle bir değişim aracı olarak işlemlerde yaygın bir şekilde kullanılır. Maker Protokolü'nde borç alınmanın yanı sıra, DAI çeşitli borsalarda alınıp satılabilir, ödeme olarak alınabilir ve bir cüzdanında saklanabilir.

MakerDAO Nasıl Kullanılır?

MakerDAO uygulamasıyla etkileşime girmek için kullanıcıların web3 dijital cüzdanına ihtiyacı vardır ve MakerDAO bu cüzdanları destekler. Bu cüzdanlar arasında MetaMask, Coinbase, Trezor, Ledger ve daha birçokları bulunmaktadır. MakerDAO uygulamasının ön yüzü Oasis'tir. Bu cüzdanları ile bağlantı kurduğunda, kullanıcılar DAI basmak için teminat olarak kullanacakları kripto parayı temsil eden vault'u seçmelidir. İşlemler, tamamlanmadan önce cüzdan üzerinden onaylanmalıdır.

Kullanıcılar ayrıca Flash Mint Module adı verilen bir akıllı sözleşmeye de erişim sağlarlar. Bu, projenin yönetimi tarafından belirlenen bir limit kadar DAI basmalarına olanak tanır, tabii ki tüm borcu aynı işlemde bir miktar ücretle birlikte geri ödemek koşuluyla. MakerDAO, DeFi alanda hiçbir ön sermaye olmaksızın arbitraj ticareti yapmak için de kullanılabilir.

Fakat Maker Protokolü sadece ödünç verme ve borç alma hizmetleriyle sınırlı değildir. Platform, DAI sahipleri için DAI Tasarruf Oranı (DSR) adında yerleşik bir stake özelliğine de sahiptir. Bu, Ethereum akıllı bir sözleşmesi olup, kullanıcılara yatırılan DAI üzerinden faiz kazanma imkanı sunar.

Maker Protokolü'nün yükseltilmiş versiyonu olan Çoklu Teminatlı DAI başlangıçta ETH ve BAT token'larını desteklemekteydi. Lakin lansmanından bu yana, bu liste MKR sahiplerinin yeni türde dijital varlıkları destekleyen protokol için öneri ve oylama yapabilme gücü sayesinde önemli ölçüde genişletilmiştir.

DAI ve MKR Token'ları

MakerDAO, protokolü stabil tutmak için iki token modelini kullanır. DAI, Ethereum'un ERC20 token standardını kullanan merkezsiz bir stablecoin'dir. Protokolün ikinci tokenı olan MKR, dolaşımdaki DAI'nin değerini artırmak ve tüm ağın likiditesini kontrol etmek için tanıtılmıştır. DAI'nin fiyatı her zaman Amerikan dolarına endekslenmişken, MKR'nin değeri oynak olup zamanla değişir. 

MKR, genellikle bir yönetişim tokenı olarak kullanılır. MakerDAO, protokolle ilgili tüm önemli meselelerin MKR sahipleri arasında Yönetici Oylama ve Yönetişim Anketi ile çözüldüğü bilimsel bir yönetişim sistemini kullanır. Kullanıcılar, topluluk kararlarında söz sahibi olmak için belirli miktarda token'ı oy sözleşmelerinde kilitleyebilirler. Bu, Maker'da yeni varlıkları desteklemek için bir öneri olabileceği gibi, bazı token'lar için tasfiye oranlarını değiştirmek de olabilir. Kilitlelen her MKR tokenı, bir oy anlamına gelir.

MakerDAO Güvenli mi?

Tüm DAI işlemleri tamamen şeffaf ve Ethereum blockchain'inde kamuya açıktır. Bu, kullanıcılara, dolaşımdaki her DAI tokenının her zaman fazladan teminatla desteklendiği güvenilir bir sistem bırakır. Peki ya piyasanın dalgalanmaları teminat varlıklarının değerinde önemli bir düşüşe neden olursa? Böyle talihsiz durumlarda, oyun riskli hale gelir ve tasfiye süreci başlar. 

Her vault'un, söz konusu varlık türüne bağlı olarak değişebilen, belirlenmiş minimum teminat değer seviyesi vardır, bu da Tasfiye Oranı olarak bilinir. Tasfiye sürecinde, belirli bir miktar teminat borcu karşılamak, birikmiş stabilite ücretini ödemek ve tasfiye cezasını ödemek için açık artırmadan satılır. Bu ceza, bir vault'un sahibi tarafından DAI ile ödenir.

MKR sahipleri için, toplam teminat miktarının dolaşımdaki DAI fiyatını karşılamak için yeterli olmadığı durumlarla ilgili daha büyük bir risk vardır. Bu tür durumlarda, MKR tokenları yaratılır ve açığı kapatmak ve protokolü MKR değerini düşürerek stabilize etmek için satılır. Dolayısıyla, MakerDAO'nun güvenliği tamamen MKR sahiplerinin omuzlarında, protokolü yönetmek ve böyle dezavantajları önlemek için motive olmuş durumdalar.

Temmuz 2021'de Rune Christensen, Maker Protokolü'nün tamamen merkezsiz hale geldiğini duyurdu. Bu, protokolün ve MakerDAO ekibinin tam kontrolünün artık MakerDAO Topluluğu'nun elinde olduğu anlamına gelir. Maker Vakfı, protokolün geliştirilmesini ve gelecekteki evrimini kolaylaştırmak için Haziran 2018'de kurulmuştu ve görevini başarıyla tamamladıktan sonra yavaşça çözülecek. Rune Christensen, Maker Vakfı'nın CEO'su olmaktan ayrılacağını ve tekrar bağımsız bir MakerDAO topluluk üyesi olacağını vaat etti.

Maker Vakfı'nın duyurulan feshiyle, protokolün iyi oluşu ile ilgili hala bir hukuki varlık kalmıştır - DAI Vakfı, Danimarka merkezli bağımsız bir organizasyon. DAI Vakfı, projenin fikri mülkiyet haklarını, marka adları ve açık kaynak telif haklarını korumak için yalnızca bir koruyucu olarak görev yapar ve Maker Protokolü'nün yönetişiminde yer almaz.

Ortaklar 

MakerDAO ekosisteminde 400'den fazla proje var. Bunların çoğu, topluluk tarafından yaratılmış küçük, faydalı araçlardır, bazıları ise MakerDAO'yu kullanmak için kritiktir.

Maker Protokolü'ne erişmek ve DAI ödünç almak için kullanıcılar için oluşturulan birçok arayüz var. Bunlar arasında Maker'a özgü Oasis Borrow, yanı sıra AAVE, Compound, DDEX, DeFi Saver ve dYdX gibi yan platformlar yer alır. Instadapp, Zerion veya MyEtherWallet gibi topluluk tarafından oluşturulan bağımsız arayüzleri de kullanabilirsiniz.

DAIStats servis aracı, herkesin ağı izlemesine ve MakerDAO'da ne olup bittiğini görmesine olanak tanır. Başka bir yararlı araç olan MakerBurn, sistemin fazlasını ve MKR tokenlarının yakılmasını izlemeye yardımcı olur.

DAI bir ERC-20 tokenı olduğu için, Anchorage, Coinbase Custody, Ledger, MetaMask, MyCrypto veya Trezor gibi herhangi bir Ethereum'u destekleyen cüzdanlarda saklanabilir.

Temmuz 2021'de, MakerDAO Protokolü resmi DAI token köprüsünü Optimism'de başlattı. Çözüm, Optimistik Sanal Makine (OVM) kullanarak akıllı sözleşmeleri çalıştırır. Köprünün fikri, bir rollup bloğunda birçok işlemi birleştirmektir. L1'de paketler halinde yayımlandığında, işlemler ölçeklenir, böylece kullanıcılar için ücretler düşer. DAI'yi L2 Optimizm'e anında yatırmak mümkündür, ancak çekme işlemi bir haftalık bekleme süresi ile gerçekleşir.

MakerDAO Geleceği

MakerDAO topluluk forumuna göre, geliştiriciler şu anda çoklu zincir stratejisini hayata geçirmeye odaklanmış durumda ve DAI'yi Ethereum L2 çözümlerine getirmeyi planlıyorlar. Resmi DAI token köprüsü Optimism'de başlatıldığından beri, Maker aynı şekilde Arbitrum ile entegrasyon yapmayı düşünüyor ve DAI'yi bu zincirlere getirmek için Starkware ve zkSync ile çalışıyor. Polygon, Klaytn, Avalanche, ve Binance Akıllı Zincir (BSC) da MakerDAO'nun genişlemeyi düşündüğü diğer ağlar arasında, güvenlik sorunu ile başa çıkmaya çalışırken.

Linkler

https://docs.makerdao.com/

Yazar:

Serkan Demir

Son güncelleme: Ağu 21, 2023